Τροφή για τις ψυχές

Λίγο καθυστερημένη αυτή η ανάρτηση- σε σχέση με το θέμα της- εξαιτίας της ολιγοήμερης αποχής μου από υπολογιστές και διαδίκτυο,
συμπαθάτε με…

Σε πολλά μέρη της Ελλάδας, το Ψυχοσάββατο που προηγείται του εορταστικού διήμερου της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος συνδέεται με μια ιδιαίτερη τελετουργία η οποία έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα.  Ακόμα και το λαϊκό όνομά της,  «Ρο(υ)σάλια» ή «Αρουσάλια», σε αρχαία έθιμα παραπέμπει.

Μια  ρωμαϊκή γιορτή, λοιπόν, γνωστή ως dies rosationis ή rosalia, η οποία γινόταν τον Μάιο ή τον Ιούνιο οπότε τα μέλη της οικογένειας έφερναν τριαντάφυλλα στους τάφους των αγαπημένων τους, αλλά και τα αρχαία νεκρόδειπνα, είναι οι ρίζες του Ροσαλιού.* Τις παραπάνω γιορτές -μαζί με άλλες- αντικατέστησε η εκκλησία με τα Ψυχοσάββατα , με σημαντικότερο ανάμεσά τους το Σάββατο της Πεντηκοστής.**  Έτσι ακόμη και σήμερα  οι άνθρωποι στολίζουν τους τάφους με φρεσκοκομμένα τριαντάφυλλα  που συμβολίζουν το φθαρτό της ζωής και φέρνουν στην εκκλησία κόλλυβα, ψυχόπιτες, αρνί και άλλα τρόφιμα που έχουν ευλογηθεί από τον ιερέα. Μετά τη λειτουργία τα φαγητά απλώνονται σους τάφους και διανέμονται μεταξύ των παρόντων, ενώ μερίδιο σ’ αυτά έχουν και οι ψυχές οι οποίες είναι βαθύτατα θλιμμένες γιατί πρέπει να αφήσουν τον πάνω κόσμο στον οποίο τριγυρνούσαν ελεύθερες από την Κυριακή του Πάσχα. Γι’ αυτό,  όπως αναφέρει ο Πολίτης,  ‘ Όλα τα Σάββατα να  ‘ρθουν, να  ‘ρθουν και να ματάρθουν /  Το Σάββατο τ’ Αρουσαλιού να μην ξαναγυρίσει…’’***

Όπου ακολουθείται το έθιμο του Ροσαλιού «Όλο το χωριό […] κατευθύνεται στους τάφους. Είναι η τελευταία μέρα της ελευθερίας για τις ψυχές […] Κεντρικό τμήμα αυτής της τελετής αποτελεί το γονάτισμα, το οποίο γίνεται αφού τελειώσει το πρώτο μέρος της λειτουργίας. Όλοι, νέοι και γέροι, προχωρούν σε πομπή προς το περίβολο ακολουθώντας τις γυναίκες, οι οποίες μεταφέρουν τα καλάθια των προσφορών καλυμμένα συνήθως με λευκό ύφασμα.
Οι γυναίκες παραμένουν στους τάφους για τη φύλαξη των προσφορών, γονατιστές με το κεφάλι σκυμμένο, ενώ ο ιερέας παίρνει τους άντρες πίσω στην εκκλησία για να συνεχίσουν την λειτουργία, επίσης γονατιστοί.
Κατά τη διάρκεια αυτής της σιωπηλής γονυκλισίας πιστεύεται ότι οι ψυχές θα βγουν από τους τάφους για να φάνε και να πιουν. Στη συνέχεια οι άνδρες βγαίνουν από την εκκλησία και κάθονται γύρω από τους τάφους σε ένα μεγάλο κύκλο, ενώ οι γυναίκες μοιράζουν τα τρόφιμα και τα ποτά.
Ο διαχωρισμός των ανδρών και των γυναικών κατά τη διάρκεια αυτού του τελετουργικού δείχνει τη σημασία της γυναίκας σε θέματα που έχουν να κάνουν με τους νεκρούς.» (The Ritual Lament in Greek Tradition, Margaret Alexiou, Dimitrios Yatromanolakis, Panagiotis Roilos)

«Δανείστηκα» τη φωτογραφία από την πολύ ενδιαφέρουσα ανάρτηση με τίτλο «Τ’ Αροσαλιού στην Αυλώνα»  .

Και διαβάστε περισσότερα για τα Ροσάλια στην ανάρτηση με τίτλο ‘Ρουσόλια, Έθιμο των Βλάχων και όχι μόνο‘.

*Τα Ροσάλια είναι γιορτή διαδεδομένη και σε άλλες βαλκανικές χώρες.

**Σε άλλες περιοχές τα Ροσάλια γιορτάζονται την Δευτέρα του Πάσχα.

*** Από το Πάσχα ως το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής οι ψυχές κυκλοφορούν ελεύθερες. Κάθονται πάνω στα δέντρα και γ’ αυτό δεν πρέπει να κοπούν τα καινούρια κλαδάκια , μήπως και βρίσκεται κάποια ψυχή πάνω τους    και πέσει και κλάψει.  Ούτε ξεσκονίζουν τις γωνίες του σπιτιού γιατί κι εκεί βρίσκονται οι ψυχές και βλέπουν τους αγαπημένους τους ζωντανούς. Είπατε κάτι για επιβιώσεις αρχαίων εθίμων και προλήψεων;